ùìùåí äìëä ìòåìîä àçú äîùåøøåú äâãåìåú áãåøðå æåëú ôøñ ðåáì åéñìáä ùéîáåøñ÷ä.
åéñìä ùéîáåøñ÷ä äééúä îùåøøú ôåìðéä ,åîúøâîú ñôøåú öøôúéú
áéåâøôéä
åéñìä ùéîáåøñ÷ä ðåìãä á-2 áéåìé 1923 á÷åøðé÷ ùáîçåæ ôåæðï .
áâéì ùîåðä äéà òáøä òí îùôçúä ìòéø ÷ø÷åá, åð÷ùøä àì äòéø áä çéä òã éåí îåúä.
áùðú 1945 äéà äçìä ììîåã ìùåï åñôøåú ôåìðéú áàåðéáøñéèä äéàâìåðéú ùá÷ø÷åá, àê áäîùê äçìéôä àú úçåí ìéîåãéä ìñåöéåìåâéä.
áàåðéáøñéèä äéà ðòùúä îòåøáú áçáåøú äëåúáéí äî÷åîéú åúåê æîï ÷öø ôâùä àú äîùåøø ö'ñìá îéìåù îîðå äåùôòä áäîùê. äéà ôéøñîä àú ùéøéä äøàùåðéí áîñôø òéúåðéí åëúáé òú, åëê äîùéëä îñôø ùðéí.
á-1948 äôñé÷ä àú ìéîåãéä áìà úåàø, áùì îöáä äëìëìé äøòåò. áàåúä ùðä äéà ðéùàä ìîùåøø àãí åìàã÷, îîðå äúâøùä áùðú 1954.
áùðéí àìå òáãä ëîæëéøä åëîàééøú ñôøéí.
á-1949 äéä àîåø ìäúôøñí ÷åáõ ùéøéä äøàùåï, àê äåà ìà òáø àú äöðæåøä áðéîå÷ ù"äñôø ìà òðä ìãøéùåú äñåöéàìéåú".
ìîøåú ú÷øéú æå, áøàùéú ä÷øéøä äñôøåúéú ùìä äéà ðùàøä ðàîðä ì÷å äîôìâúé, çúîä òì òöåîåú îôìâúéåú åàó ùéáçä àú ìðéï, ñèìéï åäîöéàåú äñåöéàìéñèéú.
ùéîáåøñ÷ä àùø äééúä îòùðú ëáãä îúä áùðúä á1 áôáøåàø 2012 ìàçø îàá÷ îîåùê áñøèï äøàåú.
áú 88 äééúä áîåúä.
éöéøúä äñôøåúéú
á÷åáõ ùéøéä äøàùåï, 'áùáéì æä àðå çééí' (dlatego żyjemy) ìîùì, äéà ôéøñîä ùéøéí áùîåú ëîå 'ìðéï' àå 'ìöòéøéí äáåðéí àú ðåáÈä äåÌèÈä' (młodzieży budującej nową hutę), òì áðééú 'ééùåá ñåöéàìéñèé ìãåâîä' ìéã ÷ø÷åá. äéà àó äôëä ìçáøä áîôìâú äùìèåï, îôìâú äòåáãéí äîàåçãú.
áäîùê, ëîå øåá äàéðèì÷èåàìéí ùäéå ÷øåáéí áúçéìä ì÷å äîôìâúé, ùéîáåøñ÷ä äúøç÷ä àè àè îäàéãàåìåâéä, åæðçä àú òáåãúä äîå÷ãîú. àó òì ôé ùðùàøä áîôìâä òã ùðú 1966, äéà äçìä ìéöåø ÷ùøéí òí îúðâãéí ìùìèåï, åëáø á-1957 äúééããä òí éæ'é âéàãøåé÷, äòåøê ùì òéúåï äîäâøéí äîùôéò, úøáåú(kultura) äîéåöø áôøéæ .
á-1953 äöèøôä ìöååú îâæéï ñ÷éøú äñôøåú "çéé äñôøåú", åäçì î-1968 ëúáä àú èåø áé÷åøú äñôøéí ùøáåú îäîñåú ùëúáä áå ôåøñîå àçø ëê áñôø. äéà äôñé÷ä àú òáåãúä áîâæéï á-1981, åòøëä áîùê ùðúééí àú äéøçåï ôéñîå.
áùðåú äùîåðéí äâáéøä àú ôòéìåúä äàåôåæéöéåðéú åëúáä ìëúá äòú ùì äñîàéæéãè, "àø÷ä" (arka) úçú ùí äòè "ñèðö'é÷åáðä" (stańczykówna).
ñâðåï éöéøúä
ñâðåðä ùì ùéîáåøñ÷ä î÷åøé åàéððå çì÷ îæøí ëìùäå; äåà àéðèì÷èåàìé áîäåúå, éùéø åîùåçç òí ä÷åøà. ôòîéí øáåú áðåééí äùéøéí ëîáèéí çåæøéí òì àåúå îåùâ àå îùôè, åîåñéôéí áëì ôòí îùäå, òã ìäôúòä áñéåí. ëê ìîùì äùéø àçãéí àåäáéí ùéøä áðåé ëê ùëì àçã îùìåùú äáúéí òåñ÷ áîéìä îï äëåúøú. äéà îöéâä àú äîöá ëîå ùäåà, áãøê ëìì ììà îéìåú äòøëä, åîúåê äúéàåø òåìä àðåùéåú ôùåèä. ëê âí áñâðåï ùéøéä, äéà ðîðòú î÷éùåè àîðåúé, îèàôåøä, çøåæ àå ëì ãáø àçø. ëê, äúåëï îåáìè åàó äî÷öá îëååï ìçùåó àú äîùîòåú äîôúéòä äèîåðä áãáøéí.
ùéøúä òåñ÷ú áæîï, áäéñèåøéä, á÷åñîåñ, áéçñ äàãí ìñåáá àåúå, áòåìí åîìåàå. äéà òåñ÷ú áðåùàéí äâãåìéí áéåúø, àê îðñä ììëåã àú äøâò, äôòåìä àå äð÷åãä ä÷èðä áéåúø.
éù ìä øàééä îôåëçú åçåãøú, àê ìà ëæå äîìååä áæòí àå áúå÷ôðåú, àìà áäáðä ìçåìùú äàãí åáàîôúéä àìéå.
äéà îúàøú àú äàãí ëòåùä îòùéí ñúîééí åçñøé äùôòä, àê âí ìëê éù îùîòåú, "âí ìøâò çåìó òáø îôåàø".
çéé äàãí åäøâòéí ä÷èðéí çùåáéí ëîå äàéøåòéí äâãåìéí åìôòîéí éåúø. ìîùì áéçñ ìîååú, áøåø ùäåà éðöç áñåó àê áëì øâò ùòåãðå çééí àðçðå îðöçéí àåúå.
òí æàú, ìòúéí äñúîéåú îçøéãä åäåøñú, ëîåúå áôéâåò ùì äàéù ùçæø ì÷çú àú ëôôåúéå, ëê ìîùì,áùéø äèøåøéñè, äåà öåôä.
ééçåãä áåìè âí áîñåú ùìä, ùáãøê ëìì îúçéìåú îòéñå÷ áñåâ ñôøéí ùìà ðåäâéí ìëúåá òìéäí áé÷åøú, ëîå ìëñé÷åðéí, ñôøé ééòåõ åàôéìå øùéîä àçú òì ìåç äùðä. ùéîáåøñ÷ä îåãä ùäñôøéí äí ø÷ "úéøåõ ìèååééä çåôùéú ùì àñåöéàöéåú" ùîåáéìåú àåúä ìäøäåøéí îòðééðéí. ðéúï ìøàåú âí ëàï àú ääåîðéæí ùìä ùàéðå òéååø ëìôé äîöéàåú, ãáø ùîúáèà âí áéçñä äîãå÷ã÷ åäîôåëç ìùéøä, ùãåå÷à îîðå äéà îâìä àú çùéáåúä åòåöîúä.
ôøñéí áäí æëúä ùéîáåøñ÷ä
1:ôøñ âúä áùðú 1991 .
2: ôøñ ðåáì áùðú 1996 .
3: ôøñ äøãø áùðú 1994 .
4: ðáçøä ëçáøä äà÷ãîéä ìàåîðåéåú åìîãòéí áùðú 2005 .